Коррупция, келишилган ўйинлар, инқироз ва мафия. Аргентина футболи ва терма жамоасининг муваффақиятсизликларида кимлар айбдор?

  • Mr.NoBoDy 02.07.2019 13:42
  • 1304
  • 30

Ёмон самолётлар, тизимдан пул қилиш, пора: Аргентина терма жамоаси мансабдорлардан азият чекмоқда.

2014 йилда Аргентина футбол ассоциацияси президенти Хулио Грондона юрак етишмовчилигидан вафот этди. Бир йил ўтиб сайлов бўлди.

Номзодлар бор-йўғи икки киши эди, сайловчилар эса 76 нафар. Иккала номзод (Грондона вориси Луис Сегура ва ўзгаришлар тарафдори Марсело Тинелли) 38тадан овоз олишди. Натижа бекор қилинди, кейинги сайлов 2016 йилнинг июнида ўтиши керак эди: Бу санагача ассоциацияни Сегура бошқарди. Июнь ойида у телешартнома бўйича фирибгарликда айбланиб, истеъфога чиқди.


Катта муваффақиятсизликлар ҳақида гапирилганда. футболчилар компютер образи эмаслиги ва уларга яратилган шароит катта аҳамиятга эга эканлиги жуда кам эсланади. Мухлислар Лотин Америкаси лигаларида ўйнайдиган футболчилар билан майдонга тушаётган Мессини ёки Лео туфайли энди шаклланган услуб бузилганини кўришади. Бунинг ортида турган шароит эса фақат жамоага маълум.


Тепароқда айтилган гаплар Аргентина футболидаги тартибсизлик қандай даражада эканлигини кўрсатади. Топ жамоа ҳамма нарсадан пул тежайди.


Аргентина футболини 35 йил диктатор бошқарди. У миллионлаб доллар ишлаб олди

Аргентина сўнгги бор бирор соврин ютганида (93 йилда Копа Америка) Месси ҳали мактабга бормас эди. Аммо муаммолар Лео туғилишидан анча олди, 1979 йилда, Хулио Грондона АФА президенти бўлганида бошланган.


Аргентина амалдаги жаҳон чемпиони эди, унда Марадона ва Кемпеслар ўйнарди. Миллий чемпионат дунёдаги энг кучлиларидан бири бўлган. Келажак порлоқдек кўринганди, бироқ янги раҳбар ким эканлигини ҳеч ким билмаган.


Янги президент раҳбарлик лавозимларига ўз яқинларини қўйди (унинг икки ўғли катта жойларни эгаллади) ва карьерасида жиддий муваффақиятга эришди. 1988 йилда у ФИФА вице-президентига айланди, 10 йилдан кейин эса дўсти Зепп Блаттерга раҳбарликни олишда ёрдам берди. Грондона ФИФАнинг молиявий қўмитасини бошқарди ва бир неча ўн йил дунё футболида иккинчи инсон бўлди, бироқ у на инглиз тилини ва на иқтисодни биларди.

Босс Аргентинада мафия такитикасидан фойдаланди - тарафдошларини кўпайтириб, душманларини жазоларди. Грондона телевизион ва реклама шартномаларини назорат қиларди, ҳомийлик ва мукофот пулларини ўзи бўлиб берарди. Унга қарши чиққанлар эса кам пул олган. Йирик клублар миллионлаб қарзга ботди, кичиклари эса ёпилиб кетди, аммо ҳеч ким Хулиони очиқчасига танқид қила олмади. Хулио вафотидан кейин ҳам ундан қўрқишди: ФБР коррупцион занжирни аниқлади ва унинг бир томони Аргентинада эди. Гувоҳ Грондонанинг исмини айтмади - фақат "биринчи рақамли футбол мансабдори" ва "ФИФА вице-президенти" деган сўзларни ишлатди.

Бу гувоҳ швейцариялик банкир Хорхе Арзуага эди. Унинг сўзларига кўра, 2010-2014 йилларда Грондона фақат у орқали 25 млн. долларлик пора олган (Torneos телекомпаниясидан). Президент вафот этганида, Арзуага пулларни соҳта шартномалар орқали унинг авлодлари (ўғиллари, неваралари ва куёвлари)га ўтказиб берди.


Банкир бу гувоҳликни беришидан аввал Грондона 10 млн. доллар пора олганликда шубҳа қилинган. ЖАР 2010 йилдаги жаҳон чемпионати учун бу пулларни ўтказиб берган, бироқ қоғозларда "Кариб ҳовузида Африка диаспорасини қўллаб-қувватлаш" учун дейилган эди.

Кейинроқ Грондонанинг АФАдаги собиқ ёрдамчиси Карлос Авила ёрилди. У нега Грондонанинг ҳисобларини кузатиш жуда қийинлигини айтиб берди. Маълум бўлишича, Хулио АФАнинг анча олдин вафот этган ходими номига ҳиоб очган экан. Ўша ҳисобдан 30 млн. доллар топилди.

Грондона тендердаги ғалабалардан пора олган, АФА ғазнасидан эса чўнтагидаги пул каби фойдаланган. Аргентина футболи камбағаллашиб борарди, бироқ Хулио ва унинг яқинлари ўнлаб миллион доллар ишлаб олишди. У деярли ҳамма нарсани назорат қиларди: Ҳакамлар орасида нега яҳудийлар йўқлигини сўраган журналист ўша ойда ишсиз қолганди. Ҳукумат Грондонага фойдали шартнома таклиф қилганда (хусусий компаниялар берадиган 600 млн. песо ўрнига 1,2 млрд. песо), у битимни рад этишни ўйлаган, чунки хусусий компаниялар катта пора беришарди.

Грондона мамлакат футболини ўйламасди. У узоқ вақт Аргентина футболи форматини ўзгартирди ва натижада ўзи учун қулай тизимни шакллантирди. Хулиони таҳдид орқали келишилган ўйинлар ташкиллаштиришда айблашди. Президент клуб олдига шарт қўйиб, улар учун қулай натижа қилиб берар эди. Ичкаридан жамоаларни Барра Браванинг мафияси бошқарган. Барра Брава наркотрафик ва чипталар сотувини бошқариб, клублар бюджетидан кун кўрган ва футбол билан пут топиш учун шуғулланган. У туфайли ҳар йили 6-7 нафар мухлис вафот этган.


Ҳозир АФАни Грондона тарафдори бошқаради. Уни бир неча маротаба суд қилишган

Бунинг ҳаммасини ҳисобга олсак, аргентиналиклар Грондонанинг вафотидан хафа бўлмаганлари ажабланарли ҳолат эмас. Унинг ўлими инсонларга умид берди.

Аслида эса ҳаммаси янада ёмонлашди. Ўзгаришлар тарафдорлари биринчи сайловдаёқ ютқазишди, мамлакат футболи тепасига эса Грондона издошлари келди. Сегура истеъфосидан сўнг, Клаудио "Чики" Тапия АФА президентига айланди.

"Мен Грондона туфайлли бундай муваффақиятларга эришдим. Ўлгунимга қадар унинг ишларини давом эттириш учун курашаман" - деганди Тапия 2015 йилда.

Тапия 79 йилдаги Грондона каби машҳур эмас эди. Клаудио бунгача сояда бўлган, аммо сайловда ўз номини қўйганидан сўнг раҳбариятни мўлжал қилди. У "Индепендьенте" президенти Уго Мойанонинг қизига уйланган эди. Бой ва таъсир доираси катта бўлган қайнота бўлажак президентнинг сайловолди кампаниясини молиялаштирди.

Тапиянинг услуби устозиникига ўхшаб кетарди. Бошқарув футболдан ташқарига чиқиб кетди. У Грондона каби тоза ишлай олмади ва шу сабабли унга нисбатан жиноий ишлар очилди. 2015 йилда у CEAMSE (экологияни ҳимоя қилувчи давлат органи) вице-президентига айланди ва Ipsa Ambienteal SA компаниясини бошқарди. Тапия иккала жойдан маош олгани туфайли, кузатув остига тушди.

Ўшанда унга нисбатан бошқа иш очилди, бу иш билан эса Адлия Вазирлигининг ўзи шуғулланди. Тапия АФА сайловларида ғолиб бўлиш учун CEAMSEдаги раҳбарлигидан фойдаланди. Бир йил давомида у давлат корхонасидаги катта маошли жойларга Фабиан Ловато, Хорхе Милано ва Франсиско Маринани қўйди. Уларнинг ҳар бири Аргентина футболидаги муҳим инсонлар эди.


Тапиянинг ўнг қўли "Барракас Сентраль" вице-президенти ва ФИФА ижрочи котиби Сантьяго Товиггино эди. 2015 йилда уни сайловларни соҳталаштиришда судлашди. 2017 йилда эса наркотрафикда алоқадорликда айблашди.


АФА Аргентина ўйинлари савдоси билан шуғулланади

Бу "соққакашлар" гуруҳи терма жамоада пул топиш имконитини қўлдан бой бера олмас эди. Аргентинада дунёнинг энг яхши икки футболчисидан бири тўп тепади, у билан эса бошқа юлдузлар ўйнайди. Агуэро, Дибала, Месси - катта фойдадек эшитилмоқда.

Тахминларга кўра, Аргентина терма жамоаси учрашув ўтказиш 1 миллион доллар туради (плюс трансляциядан тушадиган пуллар), аммо нюанс бор. Бундай пул тўланиши учун майдонда Месси бўлиши керак. Топ терма жамоалар Аргентина билан ўртоқлик ўйини ўтказиш учун пул тўлашмайди, чунки даража тенг. Шу сабабли АФА терма жамоани бутун дунё бўйлаб парвоз қилдириб, ўртамиёна ва кучсиз жамоалардан миллионлар ишлаб олади.


Айнан шу сабабли терма жамоа йирик турнирларга яхши тайёргарлик кўра олмайди. Аргентина ФИФА рейтингида юзталикка кирмайдиганлар билан баҳслар ўтказади, ҳақиқий рақиблар эса бундайлардан ўн баравар кучли. Аргентиналиклар ЖЧ-2018 олдидан Гаити, Копа Америкадан олдин эса Никарагуа билан учрашув ўтказди.


Аммо бу ҳали ҳаммаси эмас. Мансабдорлар бошқа томондан ҳам пул топишади. Аргентина - доимо келишилган ўйинларда шубҳа қилинадиган дунёдаги ягона топ терма жамоа. 2010 йилдаги воқеа (Грондона Мессининг оёқларига тепишмаслиги учун Ирландия терма жамоасининг ҳар бир футболчисига 10 минг доллардан тўлаган) бундай учрашувлар қаторига кирмайди.


Энг шов-шувли можаро 2011 йилда, Аргентина Нигерияда 1:4 ҳисобида мағлубиятга учраганида содир бўлган. Меҳмонлар урган ягона гол 98-дақиқада белгиланган шубҳали пенальтидан киритилган. Учрашувдан сўнг эса конторалар 4,5тадан кўп гол тикишларига юз минглаб доллар тўлаб беришган. ФИФА текширув ишларини бошлади ва саккиз йил ўтиб учрашувнинг нигериялик ҳакамини бир умрга футболдан четлатди.


Аргентинада пул йўқ. Улар мураббийлардан тортиб тансоқчиларгача пул тежайди

Аргентиналик мураббийлар дунёдаги энг кучли мутахассислардан ҳисобланишади, аммо терма жамоа Копа Америкага бунгача фақат ассистент бўлиб ишлаган мураббий билан келди. Ассоциация ҳар йили 15-20 млн. доллар оладиган Симеоне ва Почеттинога маош бера олмайди. Аргентина терма жаомаси ҳар бир мингни тежаб ишлатади. Грондона ва унинг издошлари АФАни камбағалга айлантирди.

Бир йил аввал Ассоциация топ мураббийни таклиф қилиш ҳақида ўйламади ҳам, уларга Сампаоли истеъфоси учун пул етмади. Яна бир йил олдин эса АФА унинг тайинланиши учун пунли қийинчилик билан топганди. Сампаоли арзон вариант бўлган Эдгардо Бауса ўрнига келди.


Умуман олганда, аргентиналик топ мураббийлар яхши маош эвазига ҳам терма жамоани бошқармаган бўларди, аммо Бериццо ва Гарека каби мураббийларга мурожаат қилинганида улар Копа Америкага Парагвай ва Перуни эмас, балки ҳақиқий Аргентинани олиб келган бўларди. Жамоа ҳар доим ҳам учрашувлардан кейин дам олмайди, соатлаб аэропортда самолёт кутади. Кейийн ер шарини ярмини учиб ўтиб, Нигерия-2011 каби шубҳали ўйинларда иштирок этади. Мураббийлар Мессини майдонга туширишлари шарт, бошқа федерациялар унинг иштироки учун катта пул тўлашади, шу сабабли Лео АФА учун жуда керакли футболчи.

Сўнгги бир неча йил Ассоциация инқироз ёқасида турибди. Тизим ишлаяпти - телешартномалар ўсяпти, ҳомийлар пул тўлашмоқда, бироқ пуллар футболгача деярли етиб бормаяпти. 2016 йилда АФА ўзига тегишли бўлмаган пуллар бўйича қарздор бўлиб қолди: Аргентина ҳукумати миллий чемпионатни қўллаб-қувватлаш учун ажратган 350 млн. песо (8 млн. доллар) клубларгача етиб бормади. Айнан ўша йили Месси миллий терма жамоа тансоқчиларининг маошини ёнидан тўлаб берган.

Ассоциация хатто учишлардан ҳам пул тежайди. 2016 йилда мансабдорлар Белу-Оризонтига учун учун рейс излаб, тендер эълон қилди. Миллий жамоа самолёти таъмирлашга юборилган эди.


АФА авиакомпаниялардан олтита таклиф олди. Тендер қоидаларига кўра, иштирокчилар номи эълон қилинмади. Аммо 6 даъвогарнинг 5таси самолёт номини кўрсатди, бунинг сабаби оддий: Одамлар хавфсизлиги ҳамма нарсадан устун. Бироқ АФА самолёт модели кўрсатилмаган авиакомпанияни танлади. Ушбу номзоднинг ягона устунлиги унинг нархи эди: 99 минг доллар.

"Ҳаражатлар катта бўлмаслиги учун уларни танладик. АФАда молиявий муаммолар бор" - деганди ассоциация вакили Мигель Хирш.

Маълум бўлишича, АФА Боливиянинг La Mia компанияси самолётини ёллаган. Бу компания учишлар нархи азонлиги билан машҳур. Миш-мишларга кўра, улар хатто ёнилғидан ҳам пул тежашар экан. Аргентина терма жамоаси Avro RJ85 самолётида учди. Икки ҳафта ўтиб, шу самолётда "Шапекоэнсе" авиаҳалокатга учради. Самолётнинг ёнилғиси тугаб қолди.

Ўхшаш янгиликлар